Bisiklet ve Çevre

207 yıl önce, ilk bisiklet sürüşü 14 kilometre ile başladı. İlk arabanın icadından 68 yıl önce, buharlı trenlerin yeni yeni kullanılmaya başladığı zamanlarda, tam olarak bir tarih vermek zor olsa da, kimi kaynaklar Fransız Comte de Sivrac’ın icat ettiği “Celeripede” adlı, ahşap ve pedalsız, iterek hareket edilen aracı ilk bisiklet olarak kabul eder. Daha yaygın kabul gören görüş ise, Alman Baron Karl Von Drais’in icat ettiği “draisienne” adlı, yine ahşap, pedalsız ve frenli icadın ilk bisiklet olduğudur. Bu tarihsel gelişmelere dikkat çekerek, iki önemli noktayı vurgulamak gerekir: Birincisi, insanın bir yerden bir yere daha hızlı gitme arzusu ki, bu arzu hâlâ sona ermemiştir. İkincisi ise, bu arayışın başlangıçta doğal malzemelerle, yani ahşap kullanılarak yapılmış olmasıdır. Bu iki unsur üzerinden konuyu daha derinlemesine incelemek anlamlı olacaktır.

Hızlı Ulaşım İsteği

Bu bağlamda Henry Ford’un şu ünlü sözü akla gelir: “Eğer insanlara ne istediklerini sorsaydım, daha hızlı koşan atlar derlerdi.” Bu söz, hızlı ulaşım arzusunu ve çözümlerin farklı bakış açılarıyla geliştirilebileceğini ortaya koyar. Binlerce yıllık insanlık tarihinde, son 200 yıl içerisinde ulaşımdaki hızlar belki de tarihte eşi görülmemiş bir seviyeye ulaşmıştır. Günümüzde, insan artık saatte 1000 kilometre hıza ulaşabilen uçaklardan, karada saatte 400 kilometre hız görebilen araçlara kadar çeşitli ulaşım araçlarıyla son derece hızlı hareket edebilmektedir. Ancak bu hızın bir bedeli vardır. Kazanımlar elde edilirken, özellikle çevre konusunda tavizler verilmiştir.

Çevre

Çevre denilince akla birçok kavram gelir: kirlilik, küresel ısınma, iklim değişikliği… Ancak bunlarla birlikte sosyal çevre de unutulmamalıdır; çevrede olan bitenle etkileşim de önemli bir konudur. Özellikle karbon emisyonu ve hava kirliliğini ele alacak olursak, fosil yakıtlı araçlar atmosfere karbon gazı salarak sera etkisi yaratmakta ve dolayısıyla küresel ısınmaya sebep olmaktadır. Bu yoğun kullanım her geçen yıl artarken, emisyon oranları çeşitli düzenlemelerle düşürülmeye çalışılsa da, düşünce şeklimiz değişmediği sürece kesin çözüm uygulanmış olamayacaktır. Oysa bisiklet, sıfır emisyonla çalışan temiz bir ulaşım aracıdır.

Hızlı ulaşım kavramına değinirken, trafik konusu da mutlaka ele alınmalıdır. Özellikle büyük şehirlerde ve şehir merkezlerinde otomobille bir yere gitmek, bisiklete kıyasla daha yavaş olabilmektedir. Bisiklet sürücüleri trafikte beklemeksizin yollarına devam edebilirken, otomobiller çoğu zaman trafikte kalarak beklemektedir.

Bir diğer önemli konu da gürültü kirliliğidir. Otomobillerin motor sesleri, özellikle modifiyeli egzozlardan çıkan gürültüler, istemsizce kulaklarımızı rahatsız eder. Eviniz otoyola yakınsa, bu seslere alışmış olsanız dahi, uyku kaliteniz ve günlük veriminiz olumsuz etkilenir. Oysa bir bisikletin çıkardığı ses hem rahatsız edici değildir hem de 50 desibel daha azdır.

Enerji açısından baktığımızda da, bir otomobil ortalama 30.000 parçadan imal olur ve fosil yakıtlarla çalışır. Bisiklet ise yaklaşık 30 parçadan imal edilir ve sadece insan gücüyle hareket eder; herhangi bir yakıt tüketmez. Ayrıca, bu parçaların üretimi için harcanan enerji miktarını düşündüğümüzde aradaki fark çok daha belirgin hale gelir.

Çevreyi biraz da sosyallik açısından ele aldığımızda, bisikletin bize çevremizi daha yakından gözlemleme fırsatı sunduğunu söylemek mümkündür. Otomobille geçtiğimiz halde fark etmediğimiz güzellikleri, bisiklet sürerken kolayca fark ederiz. Bir aracın içinde rüzgârı, güneşi ve havayı hissetmeden yol almak, çevreden soyutlanmış bir kutunun içinde seyahat etmek gibidir. Ancak bisiklet sürerken aynı yolu geçmek, daha düşük hızlarda olunacağı için yol kenarındaki çiçekleri bile fark etme fırsatı sunar. Bisiklet, anı yaşatır ve çevredeki değişimleri gözlemlemeye olanak tanır.

Sonuç olarak, bir yerden bir yere gitmenin her zaman en iyi yolu en hızlı olanı değildir. Yolculuk sırasında çevreye verdiğimiz etkileri düşünerek, etrafımızdaki güzelliklerin farkına vararak ve anı yaşayarak bir yere varmak, yolculuğa anlam katar. Bisiklet, bu anlamı sağlayabilecek güzel ve çevre dostu bir araçtır.

Her daim mutlu bisiklet yolculukları dileğiyle…

                                                                                                                 Kasım 2024
                                                                                                             Ahmet Faruk DAL