yeni-nesil-teknolojiler-ve-eski-nesil-catismasi-aslinda

Yeni Nesil Teknolojiler ve Eski Nesil Çatışması Aslında Bir Sınav mı?

‘‘ Hayatta hiçbir şey korkutucu değildir, yeter ki anlaşılabilir olsun. Artık daha az korkmak için daha fazla ve daha iyi anlama zamanı.’’

Marie Curie’nin bu sözünü yeni yeni idrak ediyorum ve Z kuşağının hızla ilerleyen teknolojiye maruz kalan bir bireyi olarak korktuğumuz  tüm şeylerin her geçen gün  daha anlaşılabilir olmasını ümit ediyorum.

 

2019 Aralık ayının sonunda Çin’de ilk vaka tespit edildiğinde, Corona virüsünün herkes gibi ben de dünyaya yayılımını, virülansını, etki ettiği edeceği kişi sayısını, ölüm oranlarını Dünya ülkelerinin moleküler düzeyden klinik düzeye kadar bir çok konuda birbirleriyle yarışmalarını ve kendim de bir sağlıkçı olarak merakla, ilgiliyle ve ‘acaba’ sorularıyla izledim. Olabildiğince ütopik bir hisle tüm bilim insanlarının yararlı şeyler keşfetmek için benimle aynı misyonda olduklarını ve çalışacaklarını farz ederek…

 

21.yy da artık yeni trendler herkesin gözleri önünde sergileniyor. Birçok dünya devi şirket ekonomiye yön veriyor. Son on yıl ise, çok sayıda dijital aracın geliştirilmesine olanak sağladı. Hızla gelişen bir teknolojiye doğduk ve bu teknoloji sayesinde artık ortalama yaşam süremiz uzadı, kalitesi de bir hayli artmış durumda. Bilim insanlarının gelişen teknolojiyle Covid-19 ‘a hızlı ve etkili bir çözüm bulma yarışları bunun bir etkisi, şimdi birlikte bu yarışta nelerin daha çok ön planda olduğuna bir göz atalım.

 

2020 yılı,  klinik problemler ve hastalıklarla başa çıkmak için uygulanabilecek çeşitli teknolojilerin geliştirilmesi tıpta ve bilimde heyecan verici bir on yılın başlangıcı olmalı. Çoğumuzun evlerine kapanıp tüm işlerini sanal mecralardan halletmesi, okullarımızın uzaktan çevrimiçi eğitimlere dönüşmesi dijital teknolojilerin hayatımıza hızlı nüfuzuyla ilişkilidir. Bu dijital teknolojiler , yeni nesil telekomünikasyon ağları (ör. 5G) ile nesnelerin interneti (IoT); büyük veri analizi; derin öğrenme kullanan yapay zeka (AI)  oldukça birbirleri ile ilişkilidirler: IoT’nin ,(cihazlar ve aletler) hastanelerde ve kliniklerde yaygınlaşması, birbirine bağlı bir dijital ekosistemin kurulmasını kolaylaştırır, Yapay Zeka  tarafından kullanılabilecek bu birbirine bağlılık , sağlık eğilimlerini anlamak için derin öğrenme sistemleri ile risk ilişkilerini modellemek ve sonuçları tahmin etmek için kullanılabilecektir.

 

COVID-19 veya beklenen olası pandemiler için bu yeni dijital teknolojileri nasıl kullanabilir, geliştirebiliriz? Öncelikle çeşitli hastalıkların tespiti ve bölgesel tanıları konusunda çeşitli verilerin işlenmesi, sonrasında  bu verilerin uzun dönem birikimi ile küresel bir salgınla baş başa kaldığımızda bizlere yön verebilecek bir Datanın var olması açısından bu süreç bizler için bir sınav gibi gözükmekte.

COVID-19 veya beklenen olası pandemiler için bu yeni dijital teknolojileri nasıl kullanabilir, geliştirebiliriz? Öncelikle çeşitli hastalıkların tespiti ve bölgesel tanıları konusunda çeşitli verilerin işlenmesi, sonrasında  bu verilerin uzun dönem birikimi ile küresel bir salgınla baş başa kaldığımızda bizlere yön verebilecek bir Datanın var olması açısından bu süreç bizler için bir sınav gibi gözükmekte.

 

Mesela IOT teknolojisi için ‘Worldometer’, günlük yeni hastalık vakaları, ülkelere göre hastalık dağılımı ve hastalığın şiddeti (iyileşmiş, kritik durum veya ölüm) dahil olmak üzere dünya çapında COVID-19 olduğu bilinen gerçek kişi sayısı hakkında gerçek zamanlı bir güncelleme sağlar: https://www.worldometers.info/coronavirus/

 

Bu büyük veriler aynı zamanda viral aktivitenin modelleme çalışmalarını gerçekleştirmek ve bireysel ülke sağlık politikacılarına salgın hazırlığını geliştirmeleri konusunda rehberlik etmek için fırsat sunmaktadır.

 

Bunun için Türkiye Cumhuriyeti  Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile TÜBİTAK işbirliğinde salgını takip amacıyla kurulan web sitesi  de bir başka kaynak olarak incelenebilir: https://covid19.tubitak.gov.tr/covid19/guncel-haberler

 

 Dijital teknoloji halk sağlığı eğitimini ve iletişimini geliştirebilir. Singapur’da hükümet, halkın COVID-19 ve hükümet girişimleri hakkında doğru bilgi almasını sağlamak için WhatsApp ile ortaklık kurdu: https://www.form.gov.sg/#!/5e33fa3709f80b00113b6891

 

Bununla birlikte, bazı yüz tanıma şirketleri (örn. SenseTime ve Sunell), Çin’deki çeşitli tarama noktalarında yüksek sıcaklığı olan kişileri tanımlamak için termal görüntüleme özellikli yüz tanıma özelliğini kullandılar: https://apnews.com/PR%20Newswire/354aae0738073bc95331ee72a458cb50

 

Ayrıca Kızılötesi termometreler gibi yeni teknolojiler – “termometre tabancaları” olarak bilinen potansiyel olarak güvenilir olmayan cihazlar olsa da insanların vücut sıcaklıklarını düzenli olarak kontrol ettiği Çin’de giderek yaygınlaşmaktadır.

COVID-19 tanısı için doğru ve düşük maliyetli testlere erişim sağlanması birçok ülke için çözümü uzun bir problemdir. Yapay Zeka(AI) ve derin öğrenme COVID-19’un saptanmasını ve teşhisini büyük olasılıkla artırabilecek. Bu tür algoritmalar şüpheli vakalar için ilk tarama aracı olarak kullanılabilir (örneğin, Çin, İran veya Güney Kore’ye seyahat geçmişi veya onaylanmış vakalara maruz kalma), böylece  yüksek risk altındaki hastaların izole edilmesi gerçekleştirilebilir. Halk sağlığı veri izleme şirketleri Metabiota ve BlueDot, yeni koronavirüsün ilk salgınını izlemek için kullanılan şirketlerden bazıları…

 

Bir diğer tarafta, koronavirüs salgını  çeşitli ilaç şirketlerine olası tedavileri aramak için yapay zeka destekli ilaç keşif platformlarını kullanma konusunda ilham verdi. Covid-19’a karşı da çalışabilecek zaten onaylanmış ilaçların veri tabanları yoluyla madenciliğinin yapılması ve klinikte kullanılmaya başlanması da hızlandı. Ek olarak, hasta verilerini (ör. Günlük sıcaklık ve semptomlar) tespit eden ve kaydeden telefon tabanlı yazılım, grip benzeri semptomları hafif olan hastalar için gereksiz hastane konsültasyonlarını önleyebilir. Bu veriler ayrıca COVID-19’un saptanması için AI algoritmalarına da geliştirilebilir.

   

Aynı zamanda ‘sanal klinikler’, bölgelerden yüklenen ve uzaktan yorumlanan görüntüleme verileriyle (örn:Göğüs röntgeni) tele-tıp konsültasyonları kullanılarak oluşturulabilir. Bu, hastaların klinik alandaki fiziksel kalabalıklaşmasını azaltırken standart klinik bakım almaya devam etmelerini sağlayabilecektir.

 

Hastanelerde kullanılmaya başlayan robotlar odaları dezenfekte etmek, izole kişilerle iletişim kurmak, hayati bilgi almak ve ilaç vermek için kullanılıyor. Çin hastanelerinde kullanılan UVD Robotlar ise  fitil robotik kapsüllerinin bir alan boyunca ultraviyole ışık yayarak, koronavirüs de dahil olmak üzere virüsleri ve bakterileri öldürerek çalıştığı bildiriliyor.

Son olarak bu pandemide  dijital teknolojilerin  yani IoT ,Büyük veri, Yapay zeka veya derin öğrenmenin ,teşhisten tedaviye olan sürecin büyük bir kısmında rol oynadığı yadsınamaz ancak tüm süreci içerdiğini söylemek ne yazık bu gelişmiş teknolojiye rağmen çoğu fütüristik bilim insanına  göre bile henüz farazi kalmakta… Yakın geçmişte ve uzak gelecekte, anlayabildiklerimizin artması dileğiyle…

İleri okumalar için

https://www.nature.com/articles/s42256-020-0181-6

https://www.wired.com/story/chinese-hospitals-deploy-ai-help-diagnose-covid-19/

https://www.vox.com/recode/2020/2/27/21156358/surveillance-tech-coronavirus-china-facial-recognition

https://www.thelancet.com/journals/landig/home

Share on facebook
Facebook
Share on twitter
Twitter
Share on linkedin
LinkedIn
Share on telegram
Telegram
Share on whatsapp
WhatsApp
18 Comments
  • Nazlı
    Posted at 22:29h, 26 Mayıs

    Çok güzel olmuş Büşracım başarılar..

  • Tuğba Bal
    Posted at 04:06h, 26 Mayıs

    Çok güzel ve anlaşılır bir araştırma olmuş.Bu sürecin yorumlanmasında ve gelecek teknolojinin ne olması gerektiğine dikkat çeken bir çalışma olmuş.Tebrik ederim. Başarılar dilerim .

  • Mustafa Yılmaz
    Posted at 21:43h, 25 Mayıs

    Yaşadığımız şu günlerde böylesi güzel bir tespite ihtiyacımız vardı. Bu tür çalışmalarının devamını senden her zaman bekliyorum.Aklı da kendisi gibi güzel kızım.

    • Büşra YILMAZ
      Posted at 22:47h, 26 Mayıs

      Her zaman daha çok çalışacağıma söz veriyorum. Teşekkür ederim babacım:)

  • Erkan yılmaz
    Posted at 19:40h, 25 Mayıs

    İçinde bulunduğumuz yüzyıl okumak ve araştırma yapmak için o kadar olanaklar sunuyorki bizler yapmamız gereken vaktimizi birazcık yararlı şeylere ayırıp araştırmak . İçinde bulunduğumuz bu durumdan korkmak yerine nasıl daha etkili olabiliriz bu virüse karşı onu araştırmak ve uygulamak sadace..vermiş olduğun veriler ve bilgiler bizlere bir yol sunuyor , o yolda yürümek bizlere kalıyor ..

  • Kübra ÇİÇEK
    Posted at 19:00h, 25 Mayıs

    Çok güzel olmuş canıııııımmmm başarılaarr

  • Fatma Yılmaz
    Posted at 18:26h, 25 Mayıs

    Canım kızım verdiğin bilgiler çok faydalı olmuş , Rabbim daim etsin.

  • Ayşe
    Posted at 18:18h, 25 Mayıs

    Günümüz sorunları farklı bir bakış açısıyla gayet güzel bir şekilde ele alınmış. Tebrikler

  • Fatih Mehmet Demir
    Posted at 18:09h, 25 Mayıs

    Çok güzel yazmışsın tebrik eder başarılarının devamını dilerim

  • Tuğçe
    Posted at 15:02h, 25 Mayıs

    Çok güze bir yazı olmuş tebrik ederim

Post A Comment