Bitirme Tezi Mi? Literatür Taraması Da Ne? #2
-KAYNAK TARAMA-
Bilimsel araştırmalar, bitirme tezi konulu yazımızın ilkinde zihin haritası çıkarma, konu belirleme ve araştırma stratejileri üzerine konuşmuştuk. Serinin ikinci blog yazısında ise zihin haritamızdan hatırlayacağınız üzere literatür taraması başlığını ele alacağız. Konuya giriş yapamadan önce serinin ilk yazısını okumadıysanız, sürecin başının kopuk olmaması için okumanızı şiddetle tavsiye ediyorum.
Bitirme tezi veya bilimsel araştırmalara yapmanın ne denli meşakkatli bir yol olduğundan önceki yazımızda bahsetmiştik. Süreç ne kadar yorucu olsa da hazırlayacağınız araştırma stratejisiyle bu zorlu süreç oldukça kolaylaşacaktır. Bilimsel araştırma stratejimizin adımları yanda göreceğiniz üzere zihin haritamızda belirlenmişti. Kaynak tarama başlığımızı ele almadan önce bilimsel yayınlar ve türlerini öğrenelim. Çalışmanızda neye ihtiyacınız olduğunu belirlemek sizleri rahatlatacaktır Çünkü tarama yaparken ayrıntılı araştırma makalesinde kaybolup ümitsizliğe kapılma olasılığınız oldukça yüksek.
Araştırma Makaleleri;
Araştırmanın gözlemleri ve sonuçlarıyla aktarılan özgün bilimsel yazılardır. Metot kısmı olabildiğine ayrıntılıdır ve spesifik bir konu üzerinde yapılmış çalışmaları içerir. Genellikle bu çalışmaları anlayabilmek için o alanla ilgili olup bilgi birikiminizin olması gerekir.
Derleme ve Tarama Makaleleri;
Bilimsel yeterliliğe sahip olacak kadar makalenin taranıp, konuyu özetleyen, yorumlayan yazılardır. Konu hakkında detaylı bilgi birikimi olmayan okuyucuyu belirli bir bilgi düzeyine çıkarabilen yazılara tarama makaleleri denir. Derleme yazıları ise genelde karşılaştırılmalı birçok makalenin incelendiği, analiz edildiği makalelerdir.
Bu yazımda kaynaklar nasıl taranır, kaynak tarama stratejilerimiz nelerdir ve Mendeley’in kullanımı gibi birkaç başlık üzerinden ilerleyeceğiz. İlk olarak literatür taraması ve bu alandaki stratejilerimiz ile başlayalım.
KAYNAK TARAMA
Kaynak tarama adımında iseniz konunuz belirlenmiştir. Konunuza dair yapacağınız bilimsel araştırmayı en iyi tanımlayan en az 3 anahtar kelime düşünün. Anahtar kelimeleriniz de belirlendiğine göre kaynak tarama veri tabanlarını birlikte tanıyalım.
1) Kaynak Arama Motorları
Günümüzde Google Akademik, YÖK Akademik, DergiPark, ScienceDirect, Web of Science gibi birçok yerli ve yabancı kaynak tarama motorları bulunmaktadır. Bu yazımda olabildiğince yeni başlayanları baz alarak kullanması en kolay arama motoru olan Google Akademik üzerinden anlatım gerçekleştireceğim.
Arama Motorları
- Google Akademik
https://scholar.google.com.tr/
- Google Kitaplar
https://books.google.com.tr/
- YÖK Akademik
http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/
- DergiPark
http://www.dergipark.org.tr/tr/search
- ScienceDirect
https://www.sciencedirect.com/search/advanced
- CiteSeer
http://citeseer.ist.psu.edu/index
Veri Tabanları
- YökTez Merkezi
https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
- Dergi Park Akademik
http://dergipark.gov.tr/
- Web of Science
https://mjl.clarivate.com/home
- Scopus
https://www.scopus.com/home.uri
Akademik Sosyal Ağlar
- Academia
https://www.academia.edu/
- ResearchGate
https://www.researchgate.net/
Google Akademik, bilimsel araştırmalar, yayınlar için Google’ın sunduğu bir arama motorudur. Google bildiğimiz üzere arama motorları arasında kendini kanıtlamıştır. Bu alandaki üstün başarısını akademik alanda da kullanıma sunmuştur. Google Akademik kullanımı oldukça basittir, arama satırına yazacağınız makale ismi veya anahtar kelimeler ile hızlıca taramanıza başlayabilirsiniz. Google Akademik her ne kadar yaygın kullanılsa da YÖK Akademik, DergiPark gibi arama motorları da oldukça kullanışlıdır.
a) Anahtar kelimelerinizi arama motoruna yazarak, bilimsel araştırma konunuza dair tüm makalelere birkaç tıklama ile ulaşabilirsiniz. Aşağıda da göreceğiniz üzere arama sayfamız oldukça yalın ve kullanışlıdır. Gelişmiş arama seçeneğiyle de Google akademik taramanızda oldukça kolaylık sağlamaktadır.
Google Akademik, ScienceDirect veya okulunuzun kütüphane veri tabanlarında gelişmiş arama ile karşılaşırsınız, Peki gelişmiş arama, ve/veya (and/or) kalıpları nedir? Bu kalıplar oldukça işlevsel ve aradığınıza hızlı bir şekilde ulaşmada çok önemli role sahiptirler.
VE (AND) kalıbı, arattığınız anahtar kelimelerin aynı makalede bulunması demektir.
VEYA (OR) kalıbı, taramada bu anahtar kelimelerden birinin veya birkaçının bulunmasıdır, aranan anahtar kelimelerin aynı makalede bulunması aranmaz.
DEĞİL (NOT) kalıbı ise, taramanızda bu anahtar kelimenin makalelerde bulunmasını istemediğiniz anlamına gelmektedir.
Örneğin;
Yapay Zeka / VE(AND) / Parkinson kelimeleriyle bir arama yaptığımızda bizlere bu iki anahtar kelimenin de bulunduğu makaleler listelenecektir.
Yapay Zeka / VEYA(OR) / Parkinson dediğimiz takdirde, Parkinson ile Yapay Zeka kelimelerine ait ne kadar makale varsa listelenecektir. Verilen anahtar kelimeden birini içermesi yeterlidir.
Yapay Zeka, Parkinson / DEĞİL(NOT) / dediğimizde ise aranan makalede yapay zeka anahtar kelimesini içermesini ama Parkinson kelimesini içermemesini istediğiniz anlaşılmaktadır. Listelenen makaleler Parkinson kelimesini içermez.
b) Anahtar kelimeyle yapılan tarama sonucu yüzlerce makale ile karşılaşabilirsiniz. Araştırmanıza yönelik belirli yıl aralığı veya son 5,10 sene gibi sınırlama getirmeniz hedefe ulaşmanızı hızlandıracaktır. İlk etapta yüzlerce makale ile boğuşmaktansa beğendiğiniz makaleri yıldızlayarak kitaplığınıza ekleyebilirsiniz, sonrasında bir eleme ile gerekli olan makaleleri elde edebilirsiniz.
c) Genel hatlarıyla kategorize ettiğiniz makaleleri şimdi depolama ve okuma zamanı, bu kısımda çoğu makale ücretsiz olarak açık olduğu için kolaylıkla indirip okumaya başlayabilirsiniz. Peki ücretliyse, bu hususta üniversitelerinizin kütüphane portallarını kullanmanızı ısrarla tavsiye ediyorum. Genellikle üniversitelerin anlaşmaları sayesinde birçok yayına ücretsiz olarak erişebiliyoruz. Bunlara ek olarak her ögrencinin bildiği SCI-HUB, Libgen gibi siteler yardımıyla da çeşitli yayınlara erişebilirisiniz.
2) MENDELEY
Mendeley, yayınlarınızı organize etmenizi, düzenlemenizi, okumanızı, not almanızı, konunuzla ilgili alanda çalışan araştırmacılarla işbirliği yapmanızı, en son araştımaları keşfetmenizi sağlayan referans yönetim aracı ve akademik sosyal ağdır. Bitirme teziniz veya projeniz için okunacak olan onlarca makalenizi bilgisayar ortamında organize eder, oluşturacağınız hesabınız ile okuduğunuz makalelere yönelik yeni makale önerilerinde bulunur, bilgisayarınız olmadan online olarak hesabınıza kolaylıkla erişimizi sağlar, telefon ve tabletleriniz ile erişim kolaylığı verir, referanslarınızı istediğiniz formatta otomatik olarak oluşturur ve en önemlisi online araştırmacılarla işbirliği yapmanızı sağlar.
İlk olarak işe hesap oluşturarak başlayabilirsiniz, ardından ücretsiz olarak Mendeley’i bilgisayarınıza indirebilirsiniz. Uygulamayı bilgisayarınızda açtığınızda Kütüphane alanı, Filtreleme alanı ve Künye,Etiket & Not alanı olmak üzere üç ana alan ile karşılaşacaksınız.
Kütüphane alanında, araştırmanıza yönelik basit ve oldukça anlaşılır. Bu alanda literatür tarama, tüm dökümanlar, son eklenenler, son okunanlar, favoriler ve çop kutusu gibi bir çok kulanışlı seçeneklerle tanışacaksınız. Filtreleme alanında yazar bilgileri, anahtar kelimeler ve etiketler gibi çeşitli kategorilerle dökümanlarınızı filtreleyip listeleyebileceksiniz. Künye alanında ise makalenizin üzerine tıkladığınızda ona dair özet, yazarlar, yıl gibi tüm bilgiler otomatik olarak sizlere sunulacaktır.
Mendeley’e genel hatlarıyla hakim olduktan sonra kütüphanemizi oluşturmakla başlayabiliriz. Bilimsel araştırmanıza göre klasörler açabilir ve ilgilendiğiniz tüm makaleleri yükleyerek organize edebilirsiniz. Makalelerinizi okurken not alabilir ve etiketler kullanabilirsiniz. Okumanız esnasında makale içi arama yapabilirsiniz. Okumanız sona erdikten sonra okundu, favori vs gibi işaretlemeler ile nerede kaldığınızı kolaylıkla çözebilirsiniz. Makale alıntılama kısmını ilerleyen süreçte ayrıca ele alacağım fakat burada da biraz bahsedelim. Mendeley tools kısmında yer alan Web Importer sayesinde tarayıcınız üzerinde yer imi edinebilir ve böylelikle internet siteleri üzerinden okuduğunuz makaleleri kolaylıkla alıntı yapabilirsiniz. Word eklentisi sayesinde Word ile senkronize olan uygulama ile hızlı bir şekilde Word üzerinde çalışırken de kolaylıkla makalelere atıf yapabilirsiniz.
Referans yönetimine dair birçok ücretli ve ücretsiz uygulamalar bulunmaktadır, fakat kullanım kolaylığı, içeriğinin basit ve net olması olması bakımından Mendeley tam bir öğrenci dostudur. Stresli geçen tez veya makale yazımında, uygulayacağınız kaynak tarama stratejisi ve kullanılacak referans yönetimi uygulamalarıyla işlerinizin oldukça kolaylaşacağını sizlerde fark edeceksiniz. Başlamakta tereddüt etmeyin, başladığınız zaman hızla ardı gelecek olan bilimsel araştırma ve makale tarama sürecinde inanıyorum bu ipuçları işinize çok yarayacaktır.
Literatür tarama kısmını burada noktalıyoruz, sizlerden isteğim adımları güzelce okuyup uygulamaya geçmeniz. Umut ediyorum ki olabildiğince kolay bir şekilde literatür tarama adımlarını tamamlar ve Mendeley’de kendi kütüphanenizi oluşturabilirsiniz. Şimdi serinin ikinci blog yazısına burada son veriyorum. Makale yazımı ile ilgili bir sonraki yazımda görüşmek üzere.
Aklınıza takılanları yorumlara yazmayı unutmayın. Yazımın devamı için lütfen takipte kalın 😊
No Comments
Sorry, the comment form is closed at this time.