Arap Baharı Etkisinde Yemenli Kadınların Sosyal Hareketi
- Fırat Semih Avşar
- 11 Ocak 2024
Fırat Semih Avşar
Fırat Semih Avşar, Toplumsal yapı, savunuculuk ve insan hakları alanında çalışmalar yapmaktadır. T.C. İçişleri Bakanlığında proje bölge koordinatörü olarak görev yapmıştır.
UNHCR aracılığıyla sürdürülebilir kalkınma ve insan onuru alanında proje de görev almıştır, birçok projenin yazımı ve koordine edilmesinde yardımcı olmuştur. Birleşmiş Milletler Mülteci Yüksek Komiserliğinde gençlik liderliği sertifikası almıştır.
T.C. İçişleri Bakanlığında Göç İdaresi Başkanlığı bünyesinde göçmen hakları, dezenformasyon, savunuculuk ve toplumsal uyum alanında proje koordinatörlüğü yapmıştır.
Araştırmacı olarak bir çok araştırma merkezinde mülteci ve göçmenler üzerine saha ve analiz raporlarında yer almıştır. Şu anda İstanbul Medipol Üniversitesi, Ayrımcılığı Önleme ve Eşitlik Ombudsmanlığı ofisinin idari personeli olarak görev yapmakta ve yüksek lisans eğitimine devam etmektedir.
Geleceğin Bilimi
Siyasal Teoriler Araştırmacısı
Yemen devrimi, Arap Bahar’ının etkisinde olan Mısır ve Tunus’tan etkilenen halkın girişimleri ile liderleri olan Abdullah Salih’i devirmek için sokaklara protestoya çıkmasıyla başlamıştır. Devrimin başlangıcı ile sokaklara silahlı gruplarda çıkmış ve halk içerisinde bir isyan başlamıştır. Süreç içerisinde liderlerini istemeyen halk büyük bir kargaşa ortamı oluşturmuştur. Aşiretlerin kendi bulundukları bölgeleri kontrol altına almaları ve silahlı grupların oluşması ile istenilen ortamın dışına çıkılmıştır. 11 Şubat’ta halk hareketi ile Cumhurbaşkanı görevini bırakmış ve ulusal geçiş konseyi ile görüşme süreçleri başlamıştır. 18 Mart’ta BM ve Körfez İş Birliği ile görüşmeler başlamış 22 kişilik kurul oluşturulmuştur. 2014 ve 2015 yıllarında Husiler suikastlar ve baskınlar yapması ile 90 günlük müzakereler sonuçsuz kalırken Husiler, eski Cumhurbaşkanı Salih’i öldürmüşler ve sonucunda istenilen başarılar yakalanamazken iç savaş kaçınılmaz olmuştur.
Arap Bahar’ının başlamasıyla Arap ülkelerinde bir hareketlilik başlamıştır, Yemen halkı bu hareketlilik içerisinde devlet başkanını devirmek ve ceza vermek istemiştir. Halk büyük bir etkileşim içerisinde sokağa çıkmıştır ve hükümet ile savaş içerisine girmiştir. Arap devletlerinden Suudi Arabistan, Yemen hükümetine silah yardımı yapmış ve hükümeti desteklediğini belirtmiştir. Sivil halk silahlanmayı daha da arttırmış ve aşiretlerin yardımıyla güçlenmişlerdir. Devrim zamanla iç savaşa dönüşmüştür ve sürekli bir kargaşa ortamı oluşturulmuştur. Devrimin belirlenmesinde Tunus da kendisini sisteme karşı eleştiri getirmek ve propaganda yapmak amacıyla yakan Buazizi uluslararası bir rol almıştır. Ali Abdullah Salih ülkeyi çok sert şekilde yönetmektedir. ABD ve körfez iş birliği konseyi Yemen de ki mevcut sorunlara çözüm için Ulusal Diyalog Konferansı Yemen’in başkentin de düzenlenmiştir.
Sivil toplum kurumlarını yönetmekten devleti yönetmeye geçme sorunu;
Ortadoğu da sivil toplumun oluşması çok kolay değildir, Arap toplumlarında liderler bulundukları makamı kolayca bırakmak istemezler zaten seçim de göstermelik ve aynı liderin aday olmasıyla olur. Arap ayaklanmaları bazı ülkelerde ayaklanma olarak kalsa da Yemen de bir iç savaşa dönüşmüştür ve iç savaşta sivil toplum etkili olmuştur. Devleti oluşturan etmenler de sivil toplum ve iktidar öncüldür. Yemen de halk devlet başkanını indirmek isterken sivil toplumla birlikte hareket etmiştir. Sivil toplum burada devlete karşı olan aşiretlerin ve silahlı güçlerin bir arada hareket etmesidir. İran’ın desteklediği Husiler çoğu bölgeyi kendi kontrolüne almıştır, aynı şekilde Suudi Arabistan destekli koalisyonlarda belli alanlarda gücünü tutmaktadır.
Devrimde kadının rolü;
Yemen Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih’in yönetiminden rahatsız olan halk arasında bir kadında vardı, ev hanımı ve iki çocuk annesi Tevekkül Karman. Kendisi Yemenli bir aktivisttir. Arap Baharının başlamasıyla uluslararası topluluklara kendini tanıtmış ve dikkatlerini çekmiştir. Devrimin anası olarak anılan Yemenli aktivist Tevekkül Karman kadın hakları açısından önemli çıkarımları olmuştur. Tevekkül, Suriyeli sığınmacılara kendi ülkeleri için savaşmalarının onlara özgürlük getireceğini anlatmıştır.
2011 döneminde Yemen de devrim hareketlerinin artmasıyla birlikte yeni şekillenecek sistem içerisinde erkekler kadar kadınların da haklarının olması gerektiği ve özgürlük, demokrasi, kadın hakları gibi hem siyasi hem de sosyolojik açıdan gelişmek istemişlerdir. Ancak planlar istenildiği gibi olmamış kadın hakları daha da daralmış ve devrim iç savaşa kapı açmıştır bunun da beraberinde insan hakları da eski sistemden geri olmuştur.
Medya ve alternatif iletişim araçların rolü;
Devrimlerde sosyal medyanın etkilerini araştırmaya başlarsak sosyal medyanın ve medyanın rolünün hiç azımsanmayacak kadar çok önemli olduğunu belirtmek gerekir. Medya sayesinde uluslararası kurum ve kuruluşlar Yemen hakkında son dakika bilgilerini almak istemişlerdir. İnsanlar demokrasi ve özgürlük kavramlarını Ortadoğu’yu inceleyerek erişmek istemişlerdir. Yemen hem nüfus hem de maddi olanakları en az olan Arap ülkelerindendi. Arap Bahar’ının hareketlenmesiyle sosyal ağ olan Twitter da hashtag kullanımları artmıştır, örneğin Cezayir, Yemen, Mısır gibi Arap ülkeleri hakkında mesajlar paylaşılmıştır. Sosyal medya kullanımının aktif olma nedenlerinden biri de halkın genç olmasıydı ve işsizlik, ekonomik sorunlar, siyasi eşitsizlikler gençler bu sorunlarla yüzleşmeye başlamıştı ve sosyal medyanın gücünü fark etmişlerdir. Arap baharı ile ilgili ilk sosyal medya mesajı Facebook da Tunus da paylaşılmıştır ve beraberinde tüm dünyaya yayılmıştır.