-
- 5 Mayıs 2020
- Blog
SARS-CoV-2’ye Karşı Korunma ve Dezenfeksiyon Politikaları
Gündemimizin baş karakteri olan koronavirüs pandemisi günlerinde alınması gereken bazı önlemler bulunmaktadır.
Sürecin neredeyse 50 gününü geride bırakmış bulunuyoruz. Bu zaman zarfında öncesinden bilmediğimiz bir çok yeni bilgiler öğrendik veya öğrenmeye mecbur kaldık. Bunların hepsi sadece sağlığımız için…
Mesela koronavirüs ailesini tanıyarak, aslında yüzlerce çeşidi olduğunu ve bunlardan 7 tanesinin insanı enfekte edebildiğini öğrendik. Bunlardan 4’ü hafif ve orta düzeyde semptomlara neden olurken SARS, MERS ve tabi ki SARS-CoV-2 hayvanlarda ortaya çıkıp zamanla insanlara bulaştı. Dünya var olduğundan beri yaşanılan bu pandemi tarihindeki benzer olayları Geleceğin Bilimi instagram sayfasında görebilirsiniz.
Şekil-1: Pandemi tarihinde koronavirüs vakalarından birkaçı.¹
Şuan COVID-19 süreci devam ederken alınması gereken önlemler de o kadar önem arz etmektedir. Hastalığa yakalanma ve ölüm oranlarını azaltmaya çalışarak pek çok ülke şuan COVID-19’la savaşmakta ve daha da yayılmasını önlemeye çalışmaktadır.
Virüs yayılımında ki ana etmenleri ele alacak olursak bunlar özellikle solunum damlacıkları aracılığıyla ve enfekte yüzeylere temas ile insandan insana geçişi ile gerçekleşmektedir.
Virüsün Havadaki Kalıcılığı
Enfekte kişinin burun, göz ve ağız salgılarıyla kontamine olmuş (mikroorganizmalar tarafından enfekte olmuş) kuru yüzeylerden kişiden kişiye bulaşma ve yayılma olduğu saptanmıştır. ² Bunun yanında yakın temasta virüsün hava aracılığıyla geçebildiği de gösterilmiştir. Güvenli mesafe sağlanamadığı takdirde öksürme, hapşırma veya konuşma sırasında eğer kişi enfekteli ise çevresine virüs saçabilir.
Şekil-2: Negatif Basınç odalarında Havalandırma³
The New England Journal of Medicine dergisinde yayınlanan son çalışmalara göre virüsün havada 3 saat asılı kalabildiği bildirilmiştir. Verilen bu bilgilere göre özellikle hastane vb. koşullara sahip mekanlarda hava sistemlerinin düzenli bakım ve kontrolü gözetim altında tutulan enfekteli hastalar açısından özellikle önem oluşturmaktadır. Örneğin böylesi bir enfekteli ortamın havalandırması negatif basınç altında yapılmalıdır. (Şekil-2)
Negatif basınç odası, temiz havanın ortama girmesi için alçak hava basıncını kullanır. Böylelikle içerideki hava bu boşluktan dışarı çıkamaz. ⁴
Yüzeylerde Virüs
Virüslerin havadaki kalıcılığının yanında bir de yüzeylerdeki kalıcılığı büyük bir sorun teşkil etmektedir. Bu konuda yapılan çalışmalarda virüsün çok çeşitli yüzeylerde birbirinden farklı olarak etkinlik sürelerinin olduğunu göstermektedir. ⁵
Şekil-3: Virüs etkinliğinin farklı yüzeylerdeki süreleri.
Enfekteli kişilerin bu yüzeylere teması halinde sonrasında bölgeler başka insanlara açık erişim sağlamış olabilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü dezenfeksiyon ve çevre temizlik prosedürlerinin doğru ve tutarlı bir şekilde yapılmasını tavsiye etmektedir. Ortamlardaki yüzeyler su ve dezenfektan ile iyice temizlenmelidir. Sodyum hipoklorit gibi hastane dezenfektanlarının kullanılmasının etkin olabileceği konusunda da araştırmalar bulunmaktadır. ⁶
%62-71 etanol veya %0,1 sodyum hipoklorit; virüs maruziyetinden sonraki 1 dakika içinde yüzeylerdeki kontaminasyonun (bulaşmanın) azaltabileceği kanıtlanmıştır.
Virüsün yayılmasını önleme
Virüsün yayılmasının kontrolü ve önlenmesinde sağlık gözlemleri ve hayat stilleri önemli rol oynamaktadır.⁷ Bu aşamada bireysel olarak dikkat edilmesi gereken hususlar gösterilirken aynı zamanda enfekteli hastanın gözlemi noktasında da genel hususlar bulunmaktadır. Genel hususlar sağlık çalışanları tarafından gözlem altında tutulan kişilere karşı giyimsel önlemler alınarak yerine getirilmektedir. Bireysel olarak gözden kaçırdığımız her bir husus genel önlemler noktasını riske atmaktadır.
Şekil-4: COVID-19’a karşı korunma ve önlem yolları.
Virüsün yayılmasını önlemede ana stratejilerimiz neler olmalı? ⁸
- Semptomları gösteren kişilerle temastan kaçınma,
- Öksürürken veya hapşırırken mendil kullanmak ve oluşan atığı belli bir çöp kutusunda toplamak, düzenli bir şekilde imhasını sağlamak,
- Yüksek risk bölgelerine girmekten kaçınmak,
- Elleri en az 20 saniye su ve sabun ile yıkamak,
- Sabun yoksa; en az %60 alkol içeren dezenfektanlar kullanmak,
- Elleri yüze götürmekten sakınmak,
- Dokunulan yüzeylerin sürekli temizliğini ve dezenfektesini sağlamak.
Yüz maskelerinin performansı:
Pandemiye sebep olan SARS-CoV-2 boyutlarının elektron mikroskopuyla yapılan incelemeleri sonucu yaklaşık 0,125 mikron (125 nm) olduğu tahmin edilmektedir. ⁹ Şekil-5 de sağlık çalışanları ve halk tarafından kullanılan en yaygın maskeler gösterilmektedir.
Şekil-5: Yüz maskesi çeşitleri.
Çok kısaca maske özelliklerine değinecek olursak;
- Cerrahi maskeler: Virüsün enfekte olmuş hastadan yayılmasını hafifçe azaltabilir. Genel olarak dünya çapında halk tarafından kullanılan bir maske çeşididir. Filtreleme oranı %88 dir.
- N95 maskeler: Çok küçük parçacıkların en az %95’ini filtreler. (0,3 mikron) Özellikle hastalarla veya hasta örnekleri ile teması olabilecek sağlık çalışanları tarafından kullanılır. Araştırmalar sonucunda maskenin 8 saat boyunca sürekli veya aralıkları kullanılabileceğini gösterir. ¹º
Bu süreci birlik olarak beraber aşacağız. Lütfen tüm kurallara uyalım ve kimseyi riske atmayalım. Sağlıcakla kalın…
Kaynaklar:
1- Abdullah Gül Üniversitesi Dr. Öğrt. Üyesi Oktay Kaplan’ın özet çizimi
2- Chan JF, Yuan S, Kok KH, et al. A familial cluster of pneumonia associated with the 2019 novel coronavirus indicating person-to-person transmission: a study of a family cluster. Lancet. 2020; 395, 514-23.
3- Fathizadeh H, Maroufi P, et al. Protection and disinfection policies against SARS-CoV-2 (COVID-19). Le Infezioni in Medicina, 2020, n.2, 185-191.
4- Khalil EE. Air-conditioning systems’ developments in hospitals: comfort, air quality, and energy utilization. Proceedings Clima Med. 2005, 85.
5- Kampf G, Todt D, Pfaender S, Steinmann E. Persistence of coronaviruses on inanimate surfaces and its inactivation with biocidal agents. J Hospit Infect. 2020. In press.
6- Asgharzadeh M, Mazloumi A, Kafil HS, Ghazanchaei A. Mannose-binding lectin gene and promoter polymorphism in visceral leishmaniasis caused by Leishmania infantum. Pak J Biol Sci. 2007; 10, 1850-4.
7- Besedovsky L, Lange T, Haack M. The Sleep-Immune crosstalk in health and disease. Physiol Rev. 2019; 99, 1325-80.
8- Bialvaei AZ, Kafil HS, Asgharzadeh M. Role of treatment cost on transmission of multidrug-resistant tuberculosis into Iran. Clin Infect Dis. 2015; 61, 1029-30.
9- Zhu N, Zhang D, Wang W, et al. A novel coronavirus from patients with pneumonia in China, 2019. New Eng J Med. 2020. In press.
10- CDC, Recommended Guidance for Extended Use and Limited Reuse of N95 Filtering Facepiece Respirat Healthcare Sett. 2020. In press.
No Comments
Sorry, the comment form is closed at this time.